Eigenaarschap en de reis van de held

Een actueel thema binnen veel organisaties gaat over het begrip ‘eigenaarschap’ dat inhoudt dat de betrokkene zelf sturing geeft aan zijn carrière, zijn ontwikkeling en zijn taken. Hoe simpel ook verwoord: het blijkt een lastige opgave om het begrip eigenaarschap in beweging te krijgen. Veel werknemers lijken in de vertrouwde comfortzone te blijven hangen en de gemiddelde manager is nauwelijks in staat om daar invloed op uit te oefenen. De meeste gestelde managersvraag: “Hoe krijg ik mijn mensen in beweging?”, appelleert aan deze situatie.
Veel aanpakken zijn gericht op een ‘one size fits all’ benadering. Een soort wasstraat waar iedereen doorheen gaat. De onderliggende aanname daarbij is dat de betrokkenen kennis en vaardigheden te kort komen en dat tekort door middel van een in-company-training zullen wegwerken. Maar kennis en vaardigheden zijn naar alle waarschijnlijkheid niet de belangrijkste aspecten om eigenaarschap te verhogen. Aansprekendere aspecten zijn: motivatie, doorzettingsvermogen, moed, betrokkenheid, en misschien wel de belangrijkste: een idee van een richting of een persoonlijke koers.
Het was de beroemde mytholoog Joseph Campbell (onder andere in: The hero with a thousand faces) die stelde dat we erachter moeten zien te komen wat onze bestemming is. Mythen van over de gehele wereld illustreren dat alle individuen een reis maken. Campbell stelt dat de reis drie delen kent: 1. De proloog, de voorbereiding op de reis, het gevoel dat er iets moet gebeuren. 2. De reis zelf en het avontuur en 3. De terugkeer naar de oude wereld.
Maar niet iedereen is een ‘held’: sommigen beginnen nooit aan een avontuur (misschien dat ze dat wel met de mond belijden) en anderen keren na enkele tegenslagen weer terug naar hun vertrouwde comfortzone. Niet dat het daar persé goed toeven was, maar dan wist je wel waar je aan toe was. We zouden kunnen spreken van anti-helden. Een vraag is hoeveel helden en anti-helden organisaties hebben. Een andere -en minstens zo’n interessante vraag is: hoe mensen zichzelf zien: als held of als anti—held? Verkeerde zelfbeelden kan dan voor veel problemen zorgen in organisaties.
Campbell betoogt dat het leven een labyrint is en dat veel mensen zich er doorheen vechten alsof niemand hen is voorgegaan. Inzicht in de mythologie zou hen daarbij kunnen helpen. Dat lijkt natuurlijk een vreemd advies in een wereld waarin teams ‘agile’ en ‘lean’ moeten werken. Maar dié management methodieken gaan de problematiek van het eigenaarschap en de anti-helden dan ook niet oplossen.
De mythologie kan tevens een antwoord bieden op de situatie van het uitgerangeerd raken. Vroeger waren ouderen een autoriteit, maar tegenwoordig weten we niet meer wat we met hen aan moeten. Eigenaarschap vereist dat je daar zelf over nadenkt, over je rol, je functie, je kernkwaliteiten en je bestemming. Dat pad is altijd uniek, zo niet, dan loop je in het pad van een ander. Een one size fits all benadering of een wasstraat-aanpak is daarom geen goede optie voor het verhogen van eigenaarschap. Het verhogen van eigenaarschap vereist daarom een individuele aanpak waarin elke betrokkene uitgedaagd wordt om een reis te maken buiten zijn comfortzone.